Tresor, Wertheim en een oude elektriciteitscentrale

Afgelopen Juni was ik met mijn master stadsgeografie op excursie in Berlijn. Voor een lezing van een planoloog werkzaam bij gemeente Berlijn moesten we naar een gebouw in de wijk Mitte. Samen met Yao en Jonny, twee medestudenten, liepen we een beetje rond in de wijk. We passeerden de Chinese Ambassade net na de Jannowitzbruck S-station en sloegen de hoek om. In een beetje nietszeggende straat zagen we aan de linkerkant een groot gebouw liggen. Uit nieuwsgierigheid gingen we wat dichterbij kijken. Jonny wist zich te herineren dat hier een technoclub was. Toen werd ik helemaal nieuwsgierig. Het hek stond open, ik liep het terrein op.

Een man was de stoep voor het gebouw schoon aan het vegen, verder gebeurde er weinig. Ik vroeg de man of we misschien binnen mochten kijken. Welnu dat was een beetje problematisch, dat kon eigenijk niet. Een andere man kwam aanlopen, de beide mannen kenden elkaar en overlegden. Ik richtte me tot de nieuwe man. Ja, waarom wilde we dan naar binnen? Ik vertelde over mijn onderzoek naar tijdelijk gebruik, en dat deze plek relevant kon zijn voor mijn onderzoek. Op welke universiteit zaten we dan? Universiteit Utrecht. Ah, dan konden we Nederlands praten. De man bleek een Nederlander te zijn, die booker was van de club. Ja, misschien kon hij toch wel even het gebouw laten zien. Yes!

De korte rondleiding van tien minuten werd ruim een half uur. Waarin de Nederlander vanalles vertelde over deze oude elektriciteitscentrale, die na die Wende werd gesloten. Het is een bruut groot gebouw, een kathadraal van beton, met een centrale hal waar vierduizend mensen in kunnen. We begonnen echter in de kelder, waar de technoclub Tresor nu zit.
Door deze gang

kwamen uit in de volgende zaal

De foto's van de binnenkant van het gebouw zijn allemaal afkomstig van Tresor´s website. We mochten namelijk zelf geen foto´s nemen. De meeste Berlijnse clubs verbieden foto's te maken binnen. De Nederlander vertelde erbij dat de zaal aan bedrijven wordt verhuurd voor fotoshoots. Zo was er al een autoreclame opgenomen in de grote hal. De vervallen elektriciteitscentrale heeft dus zijn commerciele waarde gevonden. Het kan dienen als oud industrieel theater voor de nieuwste auto. Na de kelder zijn we met trappen naar vele verdiepingen van het gebouw gelopen. Ook met uitzicht op de grote hal. Onderstaande foto geeft een klein beetje een idee van de sfeer.

Het gaf een beetje spooky gevoel, rauw, veel beton, sporen van industrie, verbrokkelde muren, gaten in de vloer. Na de trappen te beklommen te hebben met enkel licht van de mobiel kwamen we aan in de indrukwekkende bovenste kamer. Het voelde aan als het ruim van een schip, een gigantische kamer die op het dak van het gebouw staat. De vloer onder de duivenschijt, en licht dat valt door de ronde ramen dicht tegen het plafond aan. Er was niks in de zaal, maar je kon zo een volgende club voorstellen. De ondernemers bleken op zoek te zijn naar 20/30 miljoen euro om de centrale hal brandveilig etc. te maken, zodat er megafeesten gehouden konden worden. Tsja, het was alleen moeilijk om aan investeerders te komen, zeker in tijden van crisis. Door een kleine deur stapten naar buiten en zo stonden op het dak, met een magnifiek uitzicht over de stad.


In een van de kamers in het inmense gebouw, ze vermoedden dat er nog steeds kamers waren die nog niet ondekt waren, stonden kluisjes. Deze kluisjes hebben de mensen van Tresor meegenomen van de vorige tijdelijke locatie: de ondergrondse kluis van de Wertheim-bank. Die kelder was onderdeel van het legendarische Joodse warenhuis aan de Leipziger strasse. Deze kluisjes staan symbool voor de club, tresor betekent in het Duits kluis. In het boek 'Boze geesten van Berlijn' van Philippe Remarque lees ik over het warenhuis van de joodse familie Wertheim : 'Het was een majestueuze 'kathedraal van de commercie', het Duitse antwoord op Harrods, Galeries Lafayette en Macy's. Alles konden de Berlijners er krijgen, van zeldzame kazen tot auto's.' Over de kluisjes en het einde van club Tresor op de locatie van de Wertheim-bank: 'Tresor moet al wijken voor nieuwbouw. Ik tref de eigenaar ontredderd aan op een stoel buiten de club. De beroemde kluisjes liggen in stapels op de grond. Steeds meer worden erbij gekwakt. Aan een ronde oude jaren-zeventig-bar in het gras zitten de stamgasten te treuren. Ik vraag wat er aan de hand is. Een jongen wijst op een groot reclamebord met daarop een uitnodigende tekening van het gebouw dat hier zal verrijzen. 'The New Berlin' , leest hij voor. Vol verachting, maar machteloos.' (p. 130-134).

De oude club Tresor gevestigd in de Wertheim-bank:

De kluisjes zijn dus meegenomen naar de nieuwe locatie in de electriciteitscentrale. Dit is typerend voor de Berlijnse clubscene waarin clubs van locaties wisselen en de interactie aangaan met het gebouw. Alleen is de magie van voorheen verloren gegaan. Mijn huisgenoot vertelt me dat Tresor al tijden niet meer de club van Berlijn is. Ik blader door mijn fotoboek Temporary Spaces en kijk met bewondering naar de oude foto's van Tresor en besluit om binnenkort toch zelf eens de sfeer te gaan proeven, 's nachts.